وقتی می‌پرسند که موجودات فرازمینی چه شکلی است، نماهای هالیوودی متفاوتی در ذهن شکل می‌گیرد، از مهاجمان خونخوار گرفته تا کوچولوهای دوست‌داشتنی چون ای.تی. اما در واقعیت، یک موجود غیرزمینی به چه شکل است؟
هیولاهای شاخک‌دار، انسان‌نماهای لاغر و رنگ‌پریده، موجودات نورانی و ... . وقتی این سوال مطرح می‌شود که بیگانگان فضایی چه شکلی هستند، ما آزادیم که تخیلات خود را به کار گیریم. علوم آینده در مورد آناتومی موجودات فرازمینی هنوز نخستین بخش از اطلاعات خود را کسب نکرده است و ما نمی‌دانیم هنگام رویارویی انسان و موجودات فضایی، با چه چهره‌هایی روبرو خواهیم شد.
به گزارش نیوساینتیست، با وجود در اختیار نداشتن چنین مدارکی، ترکیبی از زیست‌شناسی زمینی و اخترشناسی، نشانه‌هایی از آن‌چه در فضا وجود دارد، ارائه می‌دهد. چند تن از دانشمندان سرشناس، در مورد موجودات فضایی که ممکن است در دنیاهای بسیار دور زندگی کنند، حدس‌هایی زده‌اند.
چهره این موجودات فرازمینی بستگی به زمان و مکانی دارد که ما آنها را ملاقات می‌کنیم. به‌جز بشقاب‌پرنده‌هایی که گاه و بی‌گاه دیده می‌شوند، دو حالت وجود دارد: یا در ملاقات‌های خود به سیاره‌ها و قمرهای همسایه از نزدیک با این موجودات برخورد خواهیم کرد و یا تماس‌های فراسیاره‌ای با موجوداتی خواهیم داشت که در سیاراتی بسیار دور ساکن هستند.
برخورد اول: منظومه شمسی
اگر به‌طور اتفاقی اولین برخورد در منظومه شمسی باشد، بنابراین حداقل اطلاعات کمی در مورد این موجودات خواهیم داشت. با توجه به وجود کربن و آب به عنوان حلال، مکان‌های زیادی هستند که می‌توانند پذیرای حیاتی مشابه زمین باشند. خاک زیرین مریخ ممکن است به اندازه کافی گرم باشد که میزبان میکروب‌هایی شبیه باکتری‌های زمینی گردد. حتی ممکن است چهارپایان بزرگ‌تری در دریاهای قمرهای منظومه شمسی مثل "اروپا" قمر مشتری در حال شنا کردن باشند.
کرم‌های کوسه‌صفت اروپا
درک شولتزه ماکوخ، زیست‌شناس فضایی دانشگاه ایالتی واشنگتن معتقد است انرژی حاصل از حفره‌های یخ‌فشان قمر اروپا می‌تواند می‌تواند گروه بسیار بزرگی از میکروب‌ها را تغذیه کند و این خود می‌تواند منجر به هرمی از شکارچیان گردد. شکارچی بزرگ اروپا که هم‌سطح کوسه سفید خودمان است، ممکن است موجودی هولناک به جرم یک گرم باشد. به گفته ماکوخ، اروپا می‌تواند میزبان ارگانیزم‌هایی به اندازه میگو باشد، صید کافی برای تغذیه شکارچیان بزرگ‌تر از آن وجود نخواهد داشت.
البته منظور از موجوداتی به اندازه میگو لزوما این نیست که شکل آنها نیز شبیه میگو است. شولتزه ماکوخ گفت: «سخت است که در مورد شکل احتمالی این موجود سخنی بگوییم. من حدس می‌زنم چیزی شبیه کرم باشد. این موجود، روی زمین جانور موفقی به حساب می‌آید.» حتی روی زمین نیز جانوران تنوع و اشکال بسیار متنوعی دارند.
بیگانگان اسیدی ناهید
در حالی که کرم یخی فرضی قمر اروپا در حفره‌های آب قدیمی شنا می‌کند، برخی زیست‌شناسان فضایی پا را فراتر نهاده و در مورد زندگی خارج از آب سخن می‌گویند. بیشتر مکان‌های منظومه شمسی خیلی سرد یا خیلی گرم هستند و امکان وجود آب مایع را فراهم نمی‌کنند. اما به گفته استیون بنر از موسسه تکامل مولکولی کاربردی در فلوریدا، مایعات فراوانی وجود دارند که ممکن است زندگی فضایی را رقم بزند.
ابرهای سیاره ناهید حاوی قطرات اسید سولفوریک است و میلیاردها سال پیش، احتمالا حوضچه‌هایی از این ماده بر سطح این سیاره وجود داشته است. با وجود این‌که این ماده برای آب معمولی ما بسیار مخرب است، اما ممکن است برای موجوداتی با ساختار زیست‌شیمی مناسب، مایه حیات باشد. این ساکنان اسیدی ممکن است با ساختاری مقاوم شکل گرفته باشند. فیلم بیگانه رایدلی اسکات و بیگانگان جیمز کامروان را یادتان هست؟
بنر گفت:« ناهیدی‌های چند سلولی که در اسید سولفوریک مایع زندگی می‌کنند، ممکن است رگ‌هایی از شیشه داشته باشند!» بنر این را به امید وجود موجوداتی شفاف و شیشه‌ای که به آرامی و دقت از صخره‌های ناهید بالا می‌روند، می‌گوید. اما شیشه تنها گزینه نیست و مواد مقاوم دیگری نیز وجود دارند. بنر خاطرنشان کرد: «پلیمرهای انعطاف‌پذیری وجود دارند که در مقابل اسید مقاومند، مثل تفلون، پلی‌اتیلن و سیلیکون.»
سالمندان یک میلیون ساله تیتان
در مکان‌های دیگر منظومه شمسی ما، دریاچه‌های سطحی و دریاها با این‌که حاوی آب نبوده، اما وجود داشته‌اند. در قمر تیتان زحل، این دریاچه‌ها از محلول سرد هیدروکربن متشکل از اتان و متان تشکیل شده‌اند. به عقیده شولتزه ماکوخ، این دریاچه‌های ممکن است میزبان موجوداتی بزرگ‌تر باشند. وی گفت: «آب دارای کشش سطحی بسیار قوی است که بر حجم تک سلولی‌ها اثر می‌گذارد. به همین دلیل باکتری‌های زمینی این‌قدر کوچکند.»
کشش سطحی در محلول اتان-متان بسیار کمتر است، بنابراین تک سلولی‌های می‌توانند غول‌پیکر باشند. شولتزه ماکوخ با اشاره به رمان خود با نام "فضای ابدیت" گفت:« من موجوداتی را در اندازه‌های یک تخته‌سنگ تصور می‌کنم که بر سطح شناورند و هیدروکربن‌ها را می‌بلعند. البته این یک ماجرای علمی-تخیلی است، اما ممکن است چیزی شبیه به این وجود داشته باشد.»
از نظر ما ممکن است تیتانی‌ها خیلی آسوده خاطر به نظر برسند. دریاها در دمای 180- درجه سانتی‌گراد، آن‌قدر سرد هستند که واکنشهای شیمیایی را به شدت آرام می‌کنند. شولتزه ماکوخ در این رابطه ابراز داشت: «همه چیز ممکن است آرام حرکت کرده یا آرام رشد کند. طول عمر چنین موجوداتی می‌تواند دست‌کم ده‌هزار سال باشد یا حتی به میلیون نیز برسد.»
کی اونجاست؟
رویارویی با این موجودات، بسیار غریب و حیرت‌آور است؛ اما به نظر نمی‌رسد صحبت کردن با آنها چندان جذابیتی داشته باشد. برای یافتن موجودات فضایی با سطح هوشی برابر خودمان یا حتی بسیار بیشتر از آن، مسلما باید از مرزهای منظومه شمسی خود فراتر رویم. برخی اخترشناسان در جستجوی هوشمندان فرازمینی، در تلاش برای تولید گیرنده‌های رادیویی خاصی برای شنیدن صدای موجودات فضایی بوده‌اند. حالا محققان در حال مذاکره در مورد این موضوع هستند که چطور پا پیش نهاده و پیغام‌هایی ارسال کنند. اگر ما ارتباطی برقرار کنیم چه موجودی آن سوی خط خواهد بود؟
با وجود عدم آگاهی در مورد ساختار یا محل سکونت این موجودات، می‌توان چند حدس زد. ممکن است بدن آنها از گوشت باشد. رین روتسچایلد از مرکز تحقیقات ایمز ناسا گفت:« شکارچیان ممکن است هوشمندتر باشند. با این حساب به احتمال زیاد باید با جانورانی گوشت‌خوار یا حتی موجودات همه‌چیزخوار مثل خودمان روبرو باشیم».
در واقع، هوشمند فرازمینی یا به‌اختصار ای.تی، برای برقراری ارتباط با ما باید قادر به دریافت یا ارسال امواج رادیویی باشد یا از وسیله‌ای استفاده کند که از فاصله‌هایی دور معادل چندین سال نوری عبور کند. (هر سال نوری، مسافتی است که نور با سرعت سیصدهزار کیلومتر بر ثانیه در یک سال طی می‌کند، حدود ده‌هزار میلیارد کیلومتر)؛ بنابراین آنها یا باید موجودات عظیمی باشند که برای استفاده از امواج رادیویی طبیعی در گفتار و شنیدار خود تکامل یافته‌اند و یا موجوداتی دارای فناوری باشند.
بنابران فضایی‌های پیغام‌دهنده احتمالا نوعی اجتماع دارند که لزوما شبیه جوامع انسانی نیست. شولتزه ماکوخ در این رابطه گفت: «نوعی هوشمندی در جوامع زنبورها و موریانه‌ها دیده می‌شود. تصور من چیزی شبیه یک کلونی مورچه یا موریانه است که بسیار هوشمند شده‌اند.» اما این صحبت‌ها، اطلاعاتی در مورد این‌که آیا آنها پشمالو، فلس‌دار یا لزج هستند، به ما نمی‌دهند. حتی روی زمین هم مغزهای هوشمند به اشکال مختلفی وجود دارند: دلفین‌ها و پستانداران، طوطی‌ها و کلاغ‌ها، سمورهای دریایی، گورکن‌ها و اختاپوس‌ها جزو این دسته‌اند.
جک کوهن، زیست‌شناس تولیدمثل که فیلم‌سازان بسیاری را در تولید فیلم‌های عملی‌تخیلی یاری رسانده، گفت: «روی زمین در طول زمان خیلی چیزها تکامل یافته‌اند مثل: قلب، چشم‌ها، دست‌ها و پاها، جنسیت، پرواز و .... این اتفاقات به صورت مستقل در شاخه‌های مختلف درخت زندگی روی داده‌اند. اگر زمین از ابتدا آغاز شود، دوباره همه این‌ها را خواهیم داشت.»
بنابراین اگر با موجودات فضایی که محل سکونتشان زیاد با زمین متفاوت نیست برخورد کنیم، به احتمال زیاد خصوصیات مشابهی با زمینی‌ها خواهیم دید. ممکن است آنها صورت داشته باشند. یا حتی دست. اما این احتمال هم هست که دم‌های قابض یا خرطوم داشته باشند. روتسچایلد گفت: «ممکن است آنتن یا شاخک داشته باشند. ممکن است یک اختاپوس به ما نگاه کند و با خود فکر کند چطور این موجود با دو دست بدترکیب می‌تواند به فناوری دست یابد؟»
اگر این موجودات هوشمند آبزی باشند، سوال این است که چطور زندگی می‌کنند؟ در زمین انسان‌ها از آتش تقریبا در همه موارد زندگی استفاده می‌کنند، امری که برای موجودات آبزی غیرممکن است. احتمالا بهتر است هیولاهای شاخک‌دار پیش از تشکیل امپراتوری خود از آب بیرون بیایند.
با همه این‌ها یک زیست‌فضاشناس شجاع باید خود را برای رویارویی با موجوداتی چندسلولی و اجتماعی آماده کند که چشم و جنسیت دارند.
وقتی می‌پرسند که موجودات فرازمینی چه شکلی است، نماهای هالیوودی متفاوتی در ذهن شکل می‌گیرد، از مهاجمان خونخوار گرفته تا کوچولوهای دوست‌داشتنی چون ای.تی. اما در واقعیت، یک موجود غیرزمینی به چه شکل است؟
هیولاهای شاخک‌دار، انسان‌نماهای لاغر و رنگ‌پریده، موجودات نورانی و ... . وقتی این سوال مطرح می‌شود که بیگانگان فضایی چه شکلی هستند، ما آزادیم که تخیلات خود را به کار گیریم. علوم آینده در مورد آناتومی موجودات فرازمینی هنوز نخستین بخش از اطلاعات خود را کسب نکرده است و ما نمی‌دانیم هنگام رویارویی انسان و موجودات فضایی، با چه چهره‌هایی روبرو خواهیم شد.
به گزارش نیوساینتیست، با وجود در اختیار نداشتن چنین مدارکی، ترکیبی از زیست‌شناسی زمینی و اخترشناسی، نشانه‌هایی از آن‌چه در فضا وجود دارد، ارائه می‌دهد. چند تن از دانشمندان سرشناس، در مورد موجودات فضایی که ممکن است در دنیاهای بسیار دور زندگی کنند، حدس‌هایی زده‌اند.
چهره این موجودات فرازمینی بستگی به زمان و مکانی دارد که ما آنها را ملاقات می‌کنیم. به‌جز بشقاب‌پرنده‌هایی که گاه و بی‌گاه دیده می‌شوند، دو حالت وجود دارد: یا در ملاقات‌های خود به سیاره‌ها و قمرهای همسایه از نزدیک با این موجودات برخورد خواهیم کرد و یا تماس‌های فراسیاره‌ای با موجوداتی خواهیم داشت که در سیاراتی بسیار دور ساکن هستند.
برخورد اول: منظومه شمسی
اگر به‌طور اتفاقی اولین برخورد در منظومه شمسی باشد، بنابراین حداقل اطلاعات کمی در مورد این موجودات خواهیم داشت. با توجه به وجود کربن و آب به عنوان حلال، مکان‌های زیادی هستند که می‌توانند پذیرای حیاتی مشابه زمین باشند. خاک زیرین مریخ ممکن است به اندازه کافی گرم باشد که میزبان میکروب‌هایی شبیه باکتری‌های زمینی گردد. حتی ممکن است چهارپایان بزرگ‌تری در دریاهای قمرهای منظومه شمسی مثل "اروپا" قمر مشتری در حال شنا کردن باشند.
کرم‌های کوسه‌صفت اروپا
درک شولتزه ماکوخ، زیست‌شناس فضایی دانشگاه ایالتی واشنگتن معتقد است انرژی حاصل از حفره‌های یخ‌فشان قمر اروپا می‌تواند می‌تواند گروه بسیار بزرگی از میکروب‌ها را تغذیه کند و این خود می‌تواند منجر به هرمی از شکارچیان گردد. شکارچی بزرگ اروپا که هم‌سطح کوسه سفید خودمان است، ممکن است موجودی هولناک به جرم یک گرم باشد. به گفته ماکوخ، اروپا می‌تواند میزبان ارگانیزم‌هایی به اندازه میگو باشد، صید کافی برای تغذیه شکارچیان بزرگ‌تر از آن وجود نخواهد داشت.
البته منظور از موجوداتی به اندازه میگو لزوما این نیست که شکل آنها نیز شبیه میگو است. شولتزه ماکوخ گفت: «سخت است که در مورد شکل احتمالی این موجود سخنی بگوییم. من حدس می‌زنم چیزی شبیه کرم باشد. این موجود، روی زمین جانور موفقی به حساب می‌آید.» حتی روی زمین نیز جانوران تنوع و اشکال بسیار متنوعی دارند.
بیگانگان اسیدی ناهید
در حالی که کرم یخی فرضی قمر اروپا در حفره‌های آب قدیمی شنا می‌کند، برخی زیست‌شناسان فضایی پا را فراتر نهاده و در مورد زندگی خارج از آب سخن می‌گویند. بیشتر مکان‌های منظومه شمسی خیلی سرد یا خیلی گرم هستند و امکان وجود آب مایع را فراهم نمی‌کنند. اما به گفته استیون بنر از موسسه تکامل مولکولی کاربردی در فلوریدا، مایعات فراوانی وجود دارند که ممکن است زندگی فضایی را رقم بزند.
ابرهای سیاره ناهید حاوی قطرات اسید سولفوریک است و میلیاردها سال پیش، احتمالا حوضچه‌هایی از این ماده بر سطح این سیاره وجود داشته است. با وجود این‌که این ماده برای آب معمولی ما بسیار مخرب است، اما ممکن است برای موجوداتی با ساختار زیست‌شیمی مناسب، مایه حیات باشد. این ساکنان اسیدی ممکن است با ساختاری مقاوم شکل گرفته باشند. فیلم بیگانه رایدلی اسکات و بیگانگان جیمز کامروان را یادتان هست؟
بنر گفت:« ناهیدی‌های چند سلولی که در اسید سولفوریک مایع زندگی می‌کنند، ممکن است رگ‌هایی از شیشه داشته باشند!» بنر این را به امید وجود موجوداتی شفاف و شیشه‌ای که به آرامی و دقت از صخره‌های ناهید بالا می‌روند، می‌گوید. اما شیشه تنها گزینه نیست و مواد مقاوم دیگری نیز وجود دارند. بنر خاطرنشان کرد: «پلیمرهای انعطاف‌پذیری وجود دارند که در مقابل اسید مقاومند، مثل تفلون، پلی‌اتیلن و سیلیکون.»
سالمندان یک میلیون ساله تیتان
در مکان‌های دیگر منظومه شمسی ما، دریاچه‌های سطحی و دریاها با این‌که حاوی آب نبوده، اما وجود داشته‌اند. در قمر تیتان زحل، این دریاچه‌ها از محلول سرد هیدروکربن متشکل از اتان و متان تشکیل شده‌اند. به عقیده شولتزه ماکوخ، این دریاچه‌های ممکن است میزبان موجوداتی بزرگ‌تر باشند. وی گفت: «آب دارای کشش سطحی بسیار قوی است که بر حجم تک سلولی‌ها اثر می‌گذارد. به همین دلیل باکتری‌های زمینی این‌قدر کوچکند.»
کشش سطحی در محلول اتان-متان بسیار کمتر است، بنابراین تک سلولی‌های می‌توانند غول‌پیکر باشند. شولتزه ماکوخ با اشاره به رمان خود با نام "فضای ابدیت" گفت:« من موجوداتی را در اندازه‌های یک تخته‌سنگ تصور می‌کنم که بر سطح شناورند و هیدروکربن‌ها را می‌بلعند. البته این یک ماجرای علمی-تخیلی است، اما ممکن است چیزی شبیه به این وجود داشته باشد.»
از نظر ما ممکن است تیتانی‌ها خیلی آسوده خاطر به نظر برسند. دریاها در دمای 180- درجه سانتی‌گراد، آن‌قدر سرد هستند که واکنشهای شیمیایی را به شدت آرام می‌کنند. شولتزه ماکوخ در این رابطه ابراز داشت: «همه چیز ممکن است آرام حرکت کرده یا آرام رشد کند. طول عمر چنین موجوداتی می‌تواند دست‌کم ده‌هزار سال باشد یا حتی به میلیون نیز برسد.»
کی اونجاست؟
رویارویی با این موجودات، بسیار غریب و حیرت‌آور است؛ اما به نظر نمی‌رسد صحبت کردن با آنها چندان جذابیتی داشته باشد. برای یافتن موجودات فضایی با سطح هوشی برابر خودمان یا حتی بسیار بیشتر از آن، مسلما باید از مرزهای منظومه شمسی خود فراتر رویم. برخی اخترشناسان در جستجوی هوشمندان فرازمینی، در تلاش برای تولید گیرنده‌های رادیویی خاصی برای شنیدن صدای موجودات فضایی بوده‌اند. حالا محققان در حال مذاکره در مورد این موضوع هستند که چطور پا پیش نهاده و پیغام‌هایی ارسال کنند. اگر ما ارتباطی برقرار کنیم چه موجودی آن سوی خط خواهد بود؟
با وجود عدم آگاهی در مورد ساختار یا محل سکونت این موجودات، می‌توان چند حدس زد. ممکن است بدن آنها از گوشت باشد. رین روتسچایلد از مرکز تحقیقات ایمز ناسا گفت:« شکارچیان ممکن است هوشمندتر باشند. با این حساب به احتمال زیاد باید با جانورانی گوشت‌خوار یا حتی موجودات همه‌چیزخوار مثل خودمان روبرو باشیم».
در واقع، هوشمند فرازمینی یا به‌اختصار ای.تی، برای برقراری ارتباط با ما باید قادر به دریافت یا ارسال امواج رادیویی باشد یا از وسیله‌ای استفاده کند که از فاصله‌هایی دور معادل چندین سال نوری عبور کند. (هر سال نوری، مسافتی است که نور با سرعت سیصدهزار کیلومتر بر ثانیه در یک سال طی می‌کند، حدود ده‌هزار میلیارد کیلومتر)؛ بنابراین آنها یا باید موجودات عظیمی باشند که برای استفاده از امواج رادیویی طبیعی در گفتار و شنیدار خود تکامل یافته‌اند و یا موجوداتی دارای فناوری باشند.
بنابران فضایی‌های پیغام‌دهنده احتمالا نوعی اجتماع دارند که لزوما شبیه جوامع انسانی نیست. شولتزه ماکوخ در این رابطه گفت: «نوعی هوشمندی در جوامع زنبورها و موریانه‌ها دیده می‌شود. تصور من چیزی شبیه یک کلونی مورچه یا موریانه است که بسیار هوشمند شده‌اند.» اما این صحبت‌ها، اطلاعاتی در مورد این‌که آیا آنها پشمالو، فلس‌دار یا لزج هستند، به ما نمی‌دهند. حتی روی زمین هم مغزهای هوشمند به اشکال مختلفی وجود دارند: دلفین‌ها و پستانداران، طوطی‌ها و کلاغ‌ها، سمورهای دریایی، گورکن‌ها و اختاپوس‌ها جزو این دسته‌اند.
جک کوهن، زیست‌شناس تولیدمثل که فیلم‌سازان بسیاری را در تولید فیلم‌های عملی‌تخیلی یاری رسانده، گفت: «روی زمین در طول زمان خیلی چیزها تکامل یافته‌اند مثل: قلب، چشم‌ها، دست‌ها و پاها، جنسیت، پرواز و .... این اتفاقات به صورت مستقل در شاخه‌های مختلف درخت زندگی روی داده‌اند. اگر زمین از ابتدا آغاز شود، دوباره همه این‌ها را خواهیم داشت.»
بنابراین اگر با موجودات فضایی که محل سکونتشان زیاد با زمین متفاوت نیست برخورد کنیم، به احتمال زیاد خصوصیات مشابهی با زمینی‌ها خواهیم دید. ممکن است آنها صورت داشته باشند. یا حتی دست. اما این احتمال هم هست که دم‌های قابض یا خرطوم داشته باشند. روتسچایلد گفت: «ممکن است آنتن یا شاخک داشته باشند. ممکن است یک اختاپوس به ما نگاه کند و با خود فکر کند چطور این موجود با دو دست بدترکیب می‌تواند به فناوری دست یابد؟»
اگر این موجودات هوشمند آبزی باشند، سوال این است که چطور زندگی می‌کنند؟ در زمین انسان‌ها از آتش تقریبا در همه موارد زندگی استفاده می‌کنند، امری که برای موجودات آبزی غیرممکن است. احتمالا بهتر است هیولاهای شاخک‌دار پیش از تشکیل امپراتوری خود از آب بیرون بیایند.
با همه این‌ها یک زیست‌فضاشناس شجاع باید خود را برای رویارویی با موجوداتی چندسلولی و اجتماعی آماده کند که چشم و جنسیت دارند.
آموزش یوگا